- Sarabande. Over Bach, Vestdijk, emoties en de mooiste melodie.
https://wimfaas.com/2011/10/01/sarabande-over-bach-vestdijk-emoties-en-de-mooiste-melodie/ - Cantate 206, een pikante Bach.
https://wimfaas.com/2010/02/02/cantate-206-een-pikante-bach/ - Cantate 61: Nun komm der Heiden Heiland. Over Jesaja, Ambrosius, Luther en Bach.
https://wimfaas.com/2010/12/05/nun-komm-der-heiden-heiland-jesaja-ambrosius-luther-en-bach/ - De Matthäus Passion uitgelegd op één A4tje.
https://wimfaas.com/2011/03/09/de-mattheus-passion-uitgelegd-in-600-woorden/ - Gustav Leonhardt, de dienaar en de meester.
https://wimfaas.com/2017/01/13/gustav-leonhardt-de-dienaar-en-de-meester/ - Bach en Telemann. Vrienden die elkaar uit het oog verloren.
https://wimfaas.com/2016/11/11/bach-en-telemann-vrienden-die-elkaar-uit-het-oog-verloren/ - Cantate 187: Es wartet alles auf dich.
https://wimfaas.com/2016/09/11/es-wartet-alles-auf-dich-bwv-187/ - Fietsen langs de Elbe. Over Bach, Luther, vrome vrouwen en katholieke keurvorsten.
https://wimfaas.com/2016/07/01/fietsen-langs-de-elbe-over-bach-luther-vrome-vrouwen-en-katholieke-keurvorsten/ - Cantate 107: Luisteren naar Bach zoals je kijkt naar Rothko.
https://wimfaas.com/2016/03/07/luisteren-naar-bach-zoals-je-kijkt-naar-rothko/ - De beste luitist van de wereld op bezoek bij Bach.
https://wimfaas.com/2015/11/29/silvius-leopold-weiss-de-luit-in-het-werk-van-bach-en-bwv-1025/ - Die Kunst der Fuge.
https://wimfaas.com/2015/10/06/die-kunst-der-fuge/ - Adriaan Willaert, Claudio Monteverdi, Johann Sebastian Bach en de San Marco.
https://wimfaas.com/2015/08/01/adriaan-willaert-claudio-monteverdi-johann-sebastian-bach-en-de-san-marco/ - 100 minuten met Bach in Köthen.
https://wimfaas.com/2015/04/08/100-minuten-met-bach-in-kothen/ - Fietsen door het land van Bach.
https://wimfaas.com/2012/07/13/fietsen-door-het-land-van-bach/ - Cantate 162: Ach, ich sehe, itzt, da ich zu Hochzeit gehe.
https://wimfaas.com/2014/11/03/ach-ich-sehe-itzt-da-ich-zur-hochzeit-gehe-bwv-162/ - Fietsen met een jonge Bach.
https://wimfaas.com/2014/08/17/fietsen-met-een-jonge-bach/ - Bach versie van Pergolesi’s Stabat Mater.
https://wimfaas.com/2014/03/21/bachs-versie-van-pergolesis-stabat-mater/ - Cantate 103: Ihr werdet weinen und heulen: ‘het verdriet van Mariane von Ziegler’
https://wimfaas.com/2017/06/30/ihr-werdet-weinen-und-heulen-het-verdriet-van-mariane-von-ziegler/ - De tweede viool in het vioolconcert bij het vioolconcert in E-groot.
https://wimfaas.com/2017/09/12/de-tweede-viool-bij-het-vioolconcert-in-e-groot/ - Mit verlangen, een homo-erotische aria van Bach.
https://wimfaas.com/2017/11/02/mit-verlangen-een-homo-erotische-aria-van-bach/ - Dansen met Bach.
https://wimfaas.com/2017/11/17/dansen-met-bach-2/ - BWV 333 op Bachs 333ste geboortedag.
https://wimfaas.com/2018/03/15/bwv-333-op-bachs-333ste-geboortedag/ - Waarom heten zoveel Bachs Johann?
https://wimfaas.com/2018/06/22/waarom-heten-zoveel-bachs-johann/ - Fietsen door de streek van Bachs jeugd.
https://wimfaas.com/2018/07/17/fietsen-door-de-streek-van-bachs-jeugd/ - Cantate 48: Ich elender Mensch, wer wird mich erlösen.
https://wimfaas.com/2018/10/08/ich-elender-mensch-wer-wird-mich-erlosen-bwv-48/ - Pasen is een hardloopfeest, en Bach loopt mee!
https://wimfaas.com/2018/04/01/pasen-is-een-hardloopfeest-en-bach-loopt-mee/ - 300 jaar Brandenburgse concerten
https://wimfaas.com/2019/01/05/bachs-derde-brandenburgse-concert-kinderspel/ - Bachs verjaardag in 1728.
https://wimfaas.com/2019/03/15/bachs-verjaardag-in-1728/ - De schoonheid van Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ (BWV 639).
https://wimfaas.com/2019/08/17/ich-ruf-zu-dir-herr-jesu-christ-bwv-639/ - De pauken in het Weihnachtsoratorium (over slagwerk in de barok).
https://wimfaas.com/2019/12/16/de-pauken-in-het-weihnachtsoratorium/ - Extra bier op Bachs dertigste verjaardag.
https://wimfaas.com/2020/03/19/extra-bier-op-bachs-dertigste-verjaardag/ - Trinitatis: Allein Gott in de Höh sei ehr.
https://wimfaas.com/2020/06/06/trinitatis-allein-gott-in-der-hoh-sei-ehr/ - Bachs laatste noten geschreven op papier.
https://wimfaas.com/2020/07/27/bachs-laatst-geschreven-noten-op-papier/ - Cantate 69a: ‘Effatha´.
https://wimfaas.com/2020/09/14/effatha-inleiding-bij-cantate-69a/ - De eenzame hoogte van Johann Sebastian Bach (artikel geplaatst in historisch tijdschrift Groniek).
De eenzame hoogte van Johann Sebastian Bach | Wim Faas - Geen jubileumjaar, maar wel een eerbetoon aan Johann Christoph Bach.
Geen jubileumjaar, maar wel een eerbetoon aan Johann Christoph Bach | Wim Faas - Erbarm’dich unser, o Jesu. De Matthäus-Passion in Coronatijd.
Erbarm’ dich unser, o Jesu. De Matthäus-Passion in Corona-tijd. | Wim Faas - De dochters van Johann Sebastian Bach
De dochters van Johann Sebastian Bach | Wim Faas - De laatste Bach. Over Wilhelm Friedrich Ernst Bach (1759 – 1845)
https://wimfaas.com/2021/10/15/de-laatste-bach/ - Cantate 55: Ich armer Mensch, ich Sündenknecht
https://wimfaas.com/2021/11/08/ich-armer-mensch-ich-sundenknecht-bwv55/ - Cantate 71: Gott ist mein König
https://wimfaas.com/2022/03/07/gott-ist-mein-konig-bwv-71/ - Een fictieve brief aan Bach van Johann Erdmann
https://wimfaas.com/2022/02/04/een-fictieve-brief-voor-bach-uit-danzig/ - Cantate 39: Brich dem Hungrigen dein Brot
https://wimfaas.com/2022/06/20/brich-dem-hungrigen-dein-brot-bwv-39/ - Een fladderende Bach (over de bourrée)
https://wimfaas.com/2022/07/25/een-fladderende-bach/ - Cantate 36: Schwingt freudig euch empor
https://wimfaas.com/2022/11/20/schwingt-freudig-euch-empor/ - Een gedicht van Johann Sebastian
https://wimfaas.com/2022/12/02/een-gedicht-van-johann-sebastian/
Uitgelicht bericht

Een gedicht van Johann Sebastian
In 1725 gaf Bach Anna Magdalena een notenboekje. Op het kaft tekende hij haar initialen: AMB. Hij noteerde op de eerste pagina’s een aantal stukken van hemzelf, maar verder was het boekje nog leeg. Naast Bach schreef vooral Anna Magdalena … Lees verder

Brich dem Hungrigen dein Brot
Twee blokfluiten spelen twee korte muzieknootjes. Twee hobo’s nemen de nootjes direct over en geven ze vervolgens door aan de violen. Dan zijn de blokfluiten weer aan de beurt. Het doorgeven herhaalt zich een paar keer en langzaam maar zeker … Lees verder
Gott ist mein König (BWV 71)
‘Moge uw ouderdom zijn zoals uw jeugd’ – Inleiding bij Bachcantates Utrecht, 6 maart 2022 Het is 4 november 1988. De Utrechtse Bachcantatediensten bestaan al 21 jaar. En op deze zondag wordt voor het eerst de cantate Gott ist mein … Lees verder

Een fictieve brief voor Bach uit Danzig.
Bach heeft een levendige correspondentie gehad met zijn jeugdvriend Georg Erdmann. Hiervan zijn twee brieven van Bach bewaard gebleven. Ontvangen post van Erdmann is helaas niet bewaard gebleven. In een korte brief van 28 juli 1726 reageert Bach op een … Lees verder

De dochters van Johann Sebastian Bach
Van Bachs zonen die de volwassen leeftijd hebben bereikt weten we redelijk veel. Allen kregen betrekkingen als organist of klavecinist, hoewel de één meer succesvol was dan de ander. Verschillende zonen hebben ook prachtige composities nagelaten. Er zijn boeken over … Lees verder

De eenzame hoogte van Johann Sebastian Bach
De eenzame hoogte van Johann Sebastian Bach Allein Gott in der Höh sei ehr “Nicht Bach, sondern Meer sollte er heißen.”Zo sprak Ludwig von Beethoven over Johann Sebastian Bach. Hij is geen beekje, maar een zee met een oneindige en … Lees verder

‘Johann Sebastian Bach, zijn land, zijn tijdgenoten’
Op 9 november is mijn derde Bachboek gepresenteerd: Johann Sebastian Bach, zijn land, zijn tijdgenoten Na ‘Dansen met Bach’ en ‘Alla maniera Italiana’ wordt Bach in mijn nieuwe boek geportretteerd tegen de achtergrond van het toenmalige Duitsland en … Lees verder

De Kilimanjaro beklimmen
28 december 2011, dag 1: Jambo! (Goedendag) Om half tien rijdt het busje voor. Hij zit al half vol met Tanzaniaanse jongens die de komende week ons zullen bijstaan in de klim. Met z’n achten hebben we voorlopig voor het … Lees verder
Meest recente berichten
Jesus schläft, was soll ich hoffen
De cantate Jesus schläft, was soll ich hoffen (BWV 81) schreef Bach voor de vierde zondag na Epifanie en werd voor het eerst uitgevoerd op zondag 30 januari 1724. De schriftlezing was uit Mattheüs 8, het verhaal van de storm op het meer. Terwijl de discipelen denken dat het schip in het noodweer vergaat, slaapt Jezus.
De vierde zondag na Driekoningen. Dat is het vandaag ook. Kerst lijkt al weer een mensenheugenis geleden. Jezus kwam als Licht van de wereld op aarde. Er was hoop op vrede! Maar wat is er over van al dat optimisme? Het harde leven heeft zijn keer genomen. Waar is God? Slaapt hij? De kortgeleden overleden Margriet Eshuis zong het al: ‘The morningpaper is staring at my face, the headlines still the same. God is asleep, leaving the world to our trust’.
Jezus slaapt, terwijl de dood ons tegemoet snelt. Wat moet ik hopen?
Cantate 81 is een Blue-Monday cantate van het zuiverste soort…
Bij de opening van de cantate voel je direct de onrust en wanhoop. Een klagend, zelfs dreigend motief wat door de klank van de blokfluiten nog wordt versterkt. De slapende Jezus wordt door de alt muzikaal uitgebeeld met een laag en lang aanhoudend ‘Schläft’. En om het nog erger te maken: ook het woord ‘offen’ klinkt lang en doordringend. De open afgrond van de dood gaapt ons werkelijk aan en de steeds terugkerende afdalende loopjes van de cello wijzen ons precies in die richting.
‘God is asleep, and he has no time for us’.
Je vraagt je af hoe deze muziek tegelijk zo mooi kan zijn…
Met een sprong van een lage e naar een hoge f op ‘ferne’ maakt de tenor in het eerste recitatief duidelijk hoe ver God voor zijn gevoel van hem afstaat. Het zijn woorden uit psalm 10 wat ook duidelijk maakt dat dit een gevoel van alle tijden kan zijn. Nog even wordt herinnerd aan de ster die de Wijzen uit het Oosten de richting wees en is er de vraag om het licht van Gods’ ogen. Maar hij heeft zijn ogen toch gesloten?
En voor er een antwoord komt op deze vraag breekt het noodweer dan echt los. Code rood. Het wordt alle hens aan dek. Niet alleen voor de discipelen, maar zeker ook voor de dirigent en de orkestleden om in dit geweld koers te houden. Belial, de duivel himself, laat met pompende bastonen de golven tegen de wand van het schip beuken terwijl de strijkers met korte nootjes de schuimkoppen over de reling laten schieten. Ja, je moet sterk staan om dit geweld te trotseren.
In mijn werk in de psychiatrie maak ik regelmatig mee dat patiënten in een diepe depressie of psychose alle zeilen moeten bijzetten om hun hoofd boven water te houden.
Wat het dan nog moeilijker maakt is dat steun en betrokkenheid van familie of hulpverlening, die er wel is, moeilijk ervaren kan worden. En als het geloof in God altijd een steunende factor was, kan dat opeens helemaal weg zijn. Dan is het wel heel donker.
Centraal in de cantate komt dan eindelijk de bas aan het woord met woorden uit het evangelie van de inmiddels opgestane Christus. De vraag uit het recitatief ‘waarom bent u zover weg’ wordt beantwoord met een tegenvraag: ‘waarom ben je zo bevreesd?’. Twaalf keer klinkt het woord ‘warum’, voor elk van de twaalf discipelen in het schip. De vraag krijgt zo een heel persoonlijk karakter.
Nog voor we een antwoord op deze vraag kunnen bedenken treedt Jezus op tegen het duivelse geweld. Weer horen we de golven torenhoog op ons afkomen; in de zangpartij prachtig uitgebeeld met eerst een hoge g op ‘Meer’, (zee) en de tweede keer op een lage g. Maar daar tussendoor klinken nu ook strijdbare hobo’s die de gebiedende zang van de bas ondersteunen: ‘Schweig, aufgetürmtes Meer!’
Hoewel het misschien mooi zou zijn maakt Bach er niet echt opera van door de aria te laten eindigen in een kalme zee. Conform het stramien van de da-capo aria eindigt dit deel dan ook weer zoals het begon.
Dat de storm is gaan liggen blijkt uit het laatste recitatief. De alt, in de eerste aria nog vol wanhoop, heeft de rust en het vertrouwen hervonden.
Dit vertrouwen klinkt ook door in het slotkoraal, een strofe uit het bekende koraal Jesu meine Freude van Johann Franck. De tekst maakt duidelijk: in het leven van de mens kunnen stormen hevig woeden. Dat is onze tijd niet anders. Zeker ook bij jonge mensen. Maar je kan het volhouden en er door heen komen door verbinding te houden met God en/of met mensen om je heen.
Laat je bijstaan, laat je beschermen.
Ik wil afsluiten met het slot van het lied wat Claudia de Breij zong op oudejaarsavond, waarin ze suïcidale jongeren toezingt:
Het is nog nooit
Nog nooit zo donker geweest
Of ’t werd altijd wel weer licht
Het is nog nooit
Nog nooit zo donker geweest
Of ’t werd altijd wel weer licht
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
Nederlandse vertaling (Ria van Hengel)
1. Aria (A)
Jezus slaapt, wat moet ik hopen?
Zie ik niet met doodsbleek gezicht
de afgrond van de dood al open?
2. Recitatief (T)
Heer, Waarom blijft u zo ver weg?
Waarom verbergt gij u in de tijd van de nood, nu alles mij dreigt met een ellendig einde?
Ach, raakt mijn nood uw ogen niet, die anders toch nooit sluimeren?
U wees destijds toch met een ster de pasbekeerde wijzen de goede weg te nemen.
Ach, leid mij met behulp van het licht van uw ogen omdat deze weg een en al gevaar belooft.
3. Aria (T)
De schuimende golven van Belials beken verdubbelen het woeden.
Een christen moet wel als een bolwerk staan als winden van tegenspoed om hem heen gieren,
maar de aanstormende vloed probeert de krachten van het geloof te verzwakken.
4. Arioso (B)
Gij kleingelovigen, waarom zijt gij zo bevreesd?
5. Aria (B)
Zwijg, torenhoge zee! Verstom, storm en wind!
Laat het afgelopen met je zijn, opdat geen ongeluk ooit mijn uitverkoren kind verwondt.
6. Recitatief (A)
Gelukkig, mijn Jezus spreekt een woord mijn helper is ontwaakt,
dan moeten de storm van de golven, de nacht van het ongeluk en alle smart verdwijnen.
7. Koraal
Onder uw hoede
ben ik vrij tegenover de stormen
van alle vijanden.
Laat de satan woeden,
laat de vijand tieren,
Jezus staat mij bij.
Of het nu dondert en bliksemt,
of zonde en hel mij nu angst aanjagen,
Jezus wil mij beschermen.
- Filemon de fluiter 2 reacties
- Schwingt freudig euch empor Geef een reactie
- Giovanni Battista Bassani en Bach 1 reactie
- Een fladderende Bach Geef een reactie
- Bachs vijftiende verjaardag. 1 reactie
- De lichtende steen 4 reacties
- ‘Ich armer Mensch, ich Sündenknecht’ BWV 55 Geef een reactie
- De laatste Bach? Geef een reactie
- Girolamo Frescobaldi en Johann Sebastian Bach Geef een reactie